بررسی تطبیقی سیمای فرعون در قرآن و عهد قدیم

چکیده این تحقیق با جستجو در آیات قرآن کریم و کتاب مقدس (عهد قدیم)، به معرفی فرعون(طاغوت زمان حضرت موسی(ع)) پرداخته است. هدف از آن، بیان شاخصی است برای شناخت فرعون صفتان و عبرتی است برای انسانهای حق جو و حق طلب. این تحقیق در چهار فصل و با روش توصیفی – تحلیلی تدوین شده است: فصل اول، تحت عنوان کلیات تحقیق به مباحثی از قبیل طرح موضوع، تعریف اصطلاحات، کارکرد قصص و ویژگی قصه های قرآنی و عهد قدیم می پردازد. در فصل دوم و سوم به مباحث محتوایی پرداخته شده است. فصل دوم با عنوان: فرعون در قرآن، دارای پنج بخش و فصل سوم با عنوان: فرعون در عهد عتیق دارای سه بخش می باشد. در فصل دوم باتوجه به داده های قرآنی معلوم می شودکه، در این کتاب مقدس نامی از فرعون زمان موسی برده نشده؛ اما بر ویژگیها و رذایل اخلاقی بسیاری از جمله، ظلم و استثمار، استکبار و... بسیار تأکید و توجه شده است. قرآن، حکومت فرعون را در حد اعلی، ظالمانه و مستبدانه می داند در این حکومت شخصیت هایی چون هامان و گروه هایی چون اشراف فرعونی، نقش مهمی در اذیت و آزار موسی(ع) و بنی اسرائیل دارند، آیات و معجزات موسی را سحر می شمارند و همانند فرعون نسبت به رسالت موسی کافر و منکر هستند.فرعون در یک کارزار عملی برای شکست موسی(ع)، ساحران را فرا می خواند، تا باموسی(ع)به مبارزه برخیزند. اما در نهایت ساحران شکست می خورند و علی رغم تهدید فرعون و عملی کردن آن به موسی ایمان می آورند. فرعون در کنار این حامیان، دشمنانی چون موسی(ع)، همسر فرعون، مومن آل فرعون و در رأس آنها خداوند بزرگ دارد. براثر طغیان روز افزون فرعون و نفرین موسی، بلاهای متعددی بر او نازل می شود که با دعای موسی در پی التماس و زاری فرعونیان، این بلاها نیز از آنها برداشته می شود. اما باز هم ازخواب غفلت بیدار نمی شوند. سرانجام فرعون و لشکریانش در دریا به دنبال تعقیب بنی اسرائیل غرق می شوند و بدن فرعون برای عبرت آیندگان به بیرون از دریا انداخته می شود. قرآن از عذاب شدید فرعون در جهان برزخ و قیامت نیز سخن می گوید. در فصل سوم با عنوان: فرعون در عهد قدیم، با توجه به اینکه قبل از موسی(ع) در زمان پیامبران دیگری نظیر ابراهیم و یوسف(ع) نیز، فرعون وجود داشته است، یک بخش به معرفی مختصر فراعنه قبل از موسی پرداخته شده و از آنجایی که با توجه به عبارتهای عهد عتیق دو فرعون در زمان موسی(ع) وجود داشته است؛ بخش دوم، به معرفی فرعون اول و بخش سوم به معرفی فرعون دوم زمان موسی(ع) اختصاص داده شده است. شاخصه اصلی فرعون اول، استثمار، حیله گری، کشتار فرزندان بنی اسرائیل است. در زمان این فرعون، موسی(ع) متولد می شود و از ترس کشته شدن توسط همین فرعون به مدین مهاجرت می کند. فرعون اول در زمان اقامت موسی در مدین از دنیا می رود. در زمان فرعون دوم، موسی به رسالت مبعوث می شود، به مصر بر می گردد و مأموریت او خروج بنی اسرائیل از مصر می باشد. فرعون دوم ممانعت می کند و بر اذیت و آزار بنی اسرائیل می افزاید. بلاهای ده گانه براین فرعون نازل می شود و سرانجام به بنی اسرائیل و موسی(ع) اجازه خروج می دهد، اما پشیمان شده به تعقیب آنها می پردازد و در جریان تعقیب بنی اسرائیل در دریا غرق می شود. شاخصه اصلی این فرعون، لجاجت و سنگدلی در برابر معجزات موسی(ع) است. فصل چهارم، شامل مقایسه داده های قرآن و عهد قدیم درباره فرعون زمان موسی، پیشنهادات و کتابنامه می باشد. واژگان کلیدی: قرآن، عهد قدیم، موسی، فرعون، بنی اسرائیل